vrijdag 17 oktober 2014

Gelijkwaardigheid van ebola, IS en Zwarte Piet

Moslims hoeven geen afstand te nemen van terreurbeweging IS? En Nederlanders wel van Zwarte Piet? Daar zit voor mij een strijdigheid. Niettemin zie ik IS, ZP en ebola als verschijnselen met gelijkwaardige kenmerken.


Op het eerste gezicht is ebola de grootste bedreiging. Het woord zelf klinkt nog onschuldig, roept een beeld op van een strandtent met zoutjes en likeurtjes voor allerlei gelegenheden. Een grote poster van een ijsmerk zegt: als het vloed is eet je een ander ijsje dan bij "eb".

Over ebola bestaat consensus: het is een gemeenschappelijke vijand, daar blijf je uit de buurt. Ook een zelfmoordterrorist wil voorkomen dat hij eraan ten prooi valt op zijn pad naar het paradijs.

Op de tweede plaats komt IS, voorheen Isis. Terroristen zijn natuurlijk heel gemeen en sluw, maar ook verward en naïef. Hun interpretatie van de Koran wordt fel bestreden en de gedachte dat er na gedane arbeid 72 maagden smachtend liggen te wachten is ook wat wonderlijk. Ik heb geen moeite om afstand te nemen van IS, maar sommigen hebben dat wel, blijkbaar omdat het geloofsgenoten zijn. Ik zou dan willen vragen: hoe is het voor je om te weten dat je schouder aan schouder met niet-moslims je afschuw over IS kunt uitspreken?

Interpretatie

Over ZP is de meeste discussie. Ik begrijp dat ZP als respectloos geïnterpreteerd kan worden, maar zeggen dat het racistisch is roept weerstand bij mij op. Dan beweer je dat kinderen en volwassenen al generatie op generatie meedoen aan een racistisch tafereel. Dat is hetzelfde als het woord allochtoon besmet verklaren omdat het wel eens ongunstig geïnterpreteerd is.

Van de 550.000 kernwapendemonstranten in oktober 1983 in Den Haag, heeft het overgrote deel als kind met ontzag opgekeken naar Sinterklaas en zijn gevolg. En als volwassene namen ze hun kinderen mee aan het handje naar de intocht. Maar waren ze dan racistisch? Al die burgemeesters die GroenLinks in de loop der jaren heeft gehad zouden door het uitspreken van een welkomstwoord bij de intocht ook racistisch zijn geweest? En in de jaren zestig en zeventig, toen iedereen door progressiviteit was bevangen …. Als ze aan Sinterklaas deden was dat maar schijn: het waren (zogenaamd) racisten?

Zondebok

Tegelijk kan ik me voorstellen dat de verschijning van Zwarte Piet wel een onbehaaglijk gevoel geeft. De term zwart heeft een ongunstige klank, bijvoorbeeld zwart werk, geld etc (illegaal), zwartkijker (pessimist), zwarte lijst (uitgeslotenen), zwarte bladzij (drama). Daar tegenover staan positieve woorden als zwarte cijfers (winst), zwart pak (kostuum), zwart goud (steenkool). Curieus zijn het woord zwartepiet (aaneengeschreven), dat zondebok betekent, en het begrip zwart front, dat staat voor fascisme. De aanhangers daarvan zullen het heel vervelend vinden om met Zwarte Piet geassocieerd te worden.

Ik was behoorlijk verbaasd over optreden van Quinsy Gario bij Pauw, in zijn strijd tegen ZP. De argumenten waren zo slecht dat ik achteraf de indruk kreeg dat hij is geïnstrueerd vanuit de redactie van Pauw met als doel de discussie zo langzaam mogelijk uit te melken om te zorgen dat er de komende maanden geen gebrek aan gasten is. Maar als je racisme wilt vermijden, zou je dan niet, in plaats van een stukje folklore, het betaald voetbal moeten afschaffen? Daar is sprake van doelbewust racisme in spreekkoren, om de tegenstander te ontmoedigen.

Bedreigend

Wat ebola, IS en ZP gemeen hebben is dat ze allemaal de veiligheid bedreigen. Bij de eerste twee gaat het om fysieke veiligheid en vragen we om bescherming tegen ziekte en aanslagen. Bij ZP gaat het om emotionele veiligheid, de zekerheid dat zwarten volwaardig lid zijn van de samenleving en niet geridiculiseerd worden.

Is emotionele veiligheid minder belangrijk dan fysieke? In mijn kindertijd hoorde ik wel eens 'schelden doet geen pijn', maar gebrek aan emotionele veiligheid doet juist heel veel pijn. Zonder emotionele veiligheid raak je sociaal geïsoleerd en als niemand met je te maken wil hebben, zal ook je fysieke veiligheid gevaar lopen. Daarom interpreteer ik het pleidooi voor afschaffing van ZP als een signaal van behoefte aan respect en aan de zekerheid dat zwarten volwaardig lid zijn van de samenleving.

Vergissen is dodelijk

Hoe we die zekerheid kunnen geven, lijkt me een goed onderwerp voor een gesprek. Als je de kans hebt om het veiligheidsgevoel van jezelf of anderen te vergroten, moet je heel goed nadenken voordat je nee zegt. Tegelijk is er ook de emotionele veiligheid van je eigen kinderen (en je eigen kindertijd) waarvan je niet wilt dat hun Sinterklaasfeest wordt bezoedeld door een lading die er nooit in gezeten heeft. Het is fair en gelijkwaardig dat ook daarmee rekening wordt gehouden.

Tot slot over ebola. Vergissen is menselijk, maar als het gaat om de hygiënevoorschriften bij ebola is het ook dodelijk, voor jezelf en degenen met wie je in aanraking komt. Voor ebola is iedereen gelijkwaardig, ongeacht ras, opleidingsniveau, geloof, seksuele voorkeur en positie in het politieke krachtenveld. Ebola maakt geen onderscheid - een even tragisch als hoopgevend bewijs: we zijn als mensheid allemaal met elkaar verbonden en gelijkwaardig.

Gelijkwaardige beloning

Sinterklaas loopt evenveel gevaar om te worden besmet als Zwarte Piet. Net als een overbetaalde bovenbaas die ergens hoog in het bedrijfsleven plannen bedenkt die het milieu verwoesten en die zonder scrupules werkgelegenheid verplaatst naar landen met mensonterende arbeidsomstandigheden. Iemand die prestige nastreeft als voorzitter van een voetbalclub waar wekelijks racistische spreekkoren klinken en die al deze praktijken kan voortzetten door het continu verdraaien van de waarheid. Hij/zij (gelijkenis met bestaande personen is toevallig) loopt evenveel gevaar als de onderbetaalde schoonmaker, bagageafhandelaar, onderwijzer, agent of verpleger.

Zeker die laatste categorie is interessant. Wij zijn voor onze bescherming tegen ebola afhankelijk van onderbetaald zorgpersoneel en het nauwgezet naleven door hen van hygiënevoorschriften, ondanks de hoge werkdruk. Misschien vinden al die overbodige managers bij zorginstellingen nu toch ineens dat de werkvloer wel behoorlijk betaald moet krijgen. Gelijkwaardig aan het niveau van de functie!

Verder


Gepost door op

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Abonneren op: Reacties posten (Atom)