Poging tot nuancering vanuit blank/wit perspectief
Een striemende aanklacht tegen mij, zo voelt de documentaire Wit is ook een kleur vanavond bij de VPRO. Ik kon niet kijken, alleen langszappen. Iedere seconde was een marteling waarbij ik verantwoordelijkheid kreeg voor akelige ervaringen en gevoelens. Zonder te begrijpen wat ik ermee te maken heb.Verongelijkt of boos
"Sunny Bergman wil weten waarom veel witte mensen zich verongelijkt voelen of zelfs boos worden als het over racisme en witte privileges gaat", zegt de webpagina over de documentaire. En daar wil ik graag mijn gevoelens naast zetten.Pijnlijk en verwarrend
Laat ik eerst mijn spijt uitspreken over gebeurtenissen die hebben geleid tot het ervaren van racisme. Ik kan niet zeggen hoe het is om dit frequent te ervaren, ik kan me alleen voorstellen hoe dat zou zijn en het lijkt me vreselijk, pijnlijk en verwarrend. Het is naar mijn mening volstrekt logisch en gezond dat dit bij mensen na angst en verdriet ook oprechte woede wekt. En wie nu (helaas) zou stoppen met lezen heeft mijn belangrijkste boodschap gezien.Witte privileges
De gedachte dat ik word vereenzelvigd met lieden die 'witte privileges' genieten is moeilijk te verdragen. Ik wil geen privileges en dat ik ze heb ... daar merk ik echt niets van. Wellicht zal documantairemaakster Sunny Bergman dan beweren dat dit mijn probleem is en dat ik iedere minuut had moeten bekijken omdat de film is gemaakt om mij op andere gedachten te brengen.Cosmetische operaties
Mijn antwoord zou dan zijn dat ik niet weet wat ik had kunnen doen om al die vreselijke ervaringen te voorkomen. Meer dan ooit gaf deze documentaire van Bergman mij trouwens een machteloos gevoel. En dat zegt wat want eerder beweerde ze een hele film lang dat vrouwen cosmetische operaties laten uitvoeren die door mannen worden afgedwongen. Ik ben me er echt niet van bewust dat ik haar of een andere vrouw ooit een hint heb gegeven in die richting.Waardevol signaal
Hoe ik het werk van Bergman ervaar is dat ze de wereld indeelt in daders en slachtoffers en uitsluitend de laatste het woord geeft. Het is goed dat zij gehoord worden en ik hoop oprecht dat ze het ook zo voelen. Hun verhaal is belangrijk en waardevol als signaal om zorgvuldig te zijn. Tegelijk denk ik dat er bij discriminatie wel eens een verkeerde interpretatie kan optreden.Anders dan bedoeld
Het kan voor de dader een leerervaring zijn om te horen dat iets heel anders is overgekomen dan was bedoeld. Of dat een bepaalde uitlating echt niet aanvaardbaar is. Daarom hebben we in de rechtsstaat een systeem om de dader ter verantwoording te roepen. Door in kaart te brengen welke feiten zich hebben afgespeeld en welke gevolgen dat heeft voor een slachtoffer kan de strafmaat worden bepaald. Deze herstelt het geschonden rechtsgevoel en heeft hopelijk een leereffect.
Dit over wit
Over het woord wit. Ik meen dat dit tot nu toe blank werd genoemd. Mijn huid is eigenlijk roze. Nou is wit een rekbaar begrip: witte druiven zijn lichtgroen en wit hout is gewoon vurenhout - dus een witte huid hoeft niet te behoren aan iemand die bleek is weggetrokken. Volgens Willem Wever is wit geen kleur, maar laten we dat terzijde leggen. Symbolisch is wit de synergie van alle andere kleuren, daarom is het een bijzondere kleur. Omdat synergie, diversiteit en gelijkwaardigheid veel met elkaar gemeen hebben, lijkt het me niet handig om de benaming blank te vervangen door wit. Het zou kunnen suggereren dat wit de waarde van diversiteit beter kent en daaraan meer bijdraagt dan andere kleuren. 
Mijn aandeel
Ik ben me ervan bewust dat ik fouten maak en dat ik die soms niet besef. Ik heb wel eens respectloze dingen gezegd en het lijkt me zeer waarschijnlijk dat daarbij ook onhandige uitlatingen zijn gedaan die als discriminerend zijn opgevat. Dat spijt me en voor zover nodig bied ik daarvoor (nogmaals) mijn excuses aan. Gelukkig is dit niet het monopolie van witten/blanken, het is universeel menselijk. De gedachte dat alleen blanken racistisch zouden kunnen zijn, lijkt mij discutabel en mogelijk racistisch.Heldere uitingen van respect
Tot slot. Omdat gediscrimineerd worden zo onvoorstelbaar akelig is: laten we als samenleving met elkaar afspreken dat iemand die zich zo voelt de ruimte krijgt dit uit te drukken met een gebaar of een woord. Van omstanders mag gevraagd worden hierop in te gaan door het betuigen van respect, een misverstand op te helderen of de dader aan te spreken. Ik denk dat racisme niet moet worden bestreden met een collectieve, anonieme aanklacht, maar met het stimuleren van heldere uitingen van respect van en naar iedereen.Links
Gesprekken tussen dader en slachtoffer op de websites van Slachtofferhulp en NOS.
