De waarde van woede

De kleinzoon van Mahatma Gandhi maakt een toer door Nederland

Als tiener werd Arun Gandhi regelmatig door leeftijdgenoten in elkaar geramd. Zijn ouders besloten dat hij in een veiliger omgeving zou opgroeien: de ashram van zijn opa Mahatma Gandhi.

De kleinzoon van de grote voorvechter van geweldloosheid is dezer dagen in Nederland. Hij vertelt dat hij op zijn twaalfde vol wraakgevoelens aankwam bij opa. Langzaam leerde hij zijn woede te hanteren. “Ik ging een dagboek bijhouden, niet om mijn agressie goed te praten, maar om oplossingen te zoeken. Ik ging beseffen dat woede is als elektriciteit: het geeft energie, het is gevaarlijk, maar ook nuttig. En ik leerde dat ik mijn ongenoegens niet moet afreageren door de hulpbronnen van de aarde te misbruiken.”

Alle religies
Positief aan woede is dat deze kan voortkomen uit behoefte aan rechtvaardigheid. Wanneer we als mensheid leren deze constructieve behoefte ook op een constructieve manier te uiten, geven we iedereen een maximale vrijheid met een minimale beperking van de vrijheid van anderen. De oude Mahatma was op dat gebied al heel ver. Zo organiseerde hij dagelijkse bijeenkomsten waar gebeden vanuit alle religies werden uitgesproken, maar waarin geen enkel religieus symbool was te zien.

Slimme strategie
Ook in strategisch opzicht was hij slim. Hij ontdekte al heel vroeg dat geweldloosheid niet gelijkstaat aan onderwerping of apathie. In zijn strijd voor de onafhankelijkheid van India, nam hij voortdurend het initiatief in handen, waardoor de Britse overheersers tot wanhoop werden gedreven. Veel minder bekend is een verhaal uit Zuid-Afrika waar Mahatma Gandhi werkte als advocaat. In zijn strijd voor gelijke burgerrechten werd hij aangesproken door stakingsleiders bij de spoorwegen: “We strijden tegen dezelfde vijand en met geweldloze middelen, als we samenwerken staan we sterker.”

Geen vijanden
Gandhi zag daarvan af: “Ik heb geen vijanden”. De staking verliep niet geweldloos waardoor het voor de regering gemakkelijk was een incident te creëren om de moraal van de stakers te breken. De strijd voor gelijke burgerrechten duurde langer en dwong president Smuts om op voet van gelijkheid te onderhandelen. Afgezien van dit succes, de vraag is wel: als je geen vijanden hebt, wat moet je dan met de boodschap van Jezus, 'heb uw vijand lief'?

Constructief
Geweldloos is dus bepaald niet passief. Het is heel actief, en daarnaast creatief, je kunt je erin uitleven. Bovendien vermijd je dat de wederpartij frustraties oploopt die een oplossing belemmeren, sterker nog: de ander krijgt bewondering voor je constructieve houding.

Gevangenis
Ik heb de dalai lama op tv wel eens horen zeggen dat er bij de Chinese regering grote bewondering voor hem is, omdat hij ondanks alle geweld van hun kant geweldloos blijft. De signalen daarvan zijn natuurlijk heel spaarzaam. En Arun Gandhi is niet positief over de kansen van Tibet: “Een geweldloos leider hoort tussen zijn volk te staan, als hij niet in de gevangenis zit. Alleen dan kun je mensen vragen acties te voeren, om de bezetting te weerstaan.”

Feature in Newsweek
Arun Gandhi is inmiddels 75 jaar. Na dertig jaar journalist te zijn geweest voor The Times of India, vertrok hij naar de VS om onderzoek te doen voor een een boek over discriminatie. Toen bladen als Newsweek een People dat wisten, begonnen ze features (grote stukken) over hem te schrijven. Vervolgens kreeg het publiek belangstelling en werd hij gevraagd voor lezingen. Dat gebeurde zo vaak dat hij niet meer uit de VS vertrok.

Politieke invloed
Hoewel er in het zaal Emma in Utrecht niet meer dan 35 mensen zijn, zegt hij meestal volle zalen te trekken. In Duitsland, waar hij net vandaan komt, elders waar hij komt en zeker in de VS. Na afloop kan ik nog even met hem napraten. “Zelfs in een conservatieve staat als Indiana per keer meer dan duizend aanwezigen. Ik richt me vooral op studenten. In mijn vorige beroep had ik invloed op de politiek, ik merkte door daar gebeurde dat ik gelezen werd. De resultaten die ik nu bereik zijn meer op de lange termijn, maar ik geniet er wel heel erg van.”

Van India tot Indiana: de cirkel is rond. Zo rond als de aarde waarover Gandhi reist.
=
Zie verder deze websites van of over Arun Gandhi in verschillende landen:
Toer door Nederland (mei 2009)
arungandhi.org
Wikipedia
Gandhi for Children
Mahatma Gandhi op Verbeeldingskr8, blog van Marina Noordergraaf